به گزارش مشرق، روایت یک رسانه آمریکا از وضعیت مذاکرات رفع تحریم‌های ایران در وین حاکی است که ضلع غربی این گفت‌وگوها بار دیگر آنچه اصطلاحاً «ضرب‌الاجل» توافق در این گفت‌وگوها خوانده می‌شود را تغییر داده‌اند.
روزنامه وال‌استریت‌ژورنال که مطابق روال مرسوم رسانه‌های غربی به منابع و مقام‌های گمنام استناد کرده این بار مدعی شده که مقام‌های آمریکایی و اروپایی در محافل خصوصی، اواسط ماه فوریه را به عنوان موعد تصمیم‌گیری برای بستن پنجره دیپلماسی با ایران تعیین می‌کنند.
«ضرب‌الاجل‌های ساختگی»
ضرب‌الاجل ادعایی جدید، چارچوب زمانی قبلی که پیشتر در منابع مشابه رسانه‌ای به آن اشاره شده بود را تا حدود دو هفته به عقب‌تر موکول می‌کند.
حدود دو هفته قبل‌تر، پایگاه پولیتیکو به نقل از برخی «مقام‌های نزدیک به مذاکرات» مدعی شده بود که پنجره مذاکرات تا پایان ماه ژانویه یا اوایل ماه فوریه بسته خواهد شد. البته این پایگاه خبری به نقل از منابعی دیگر این را هم نوشته بود که هیچ تاریخ ثابتی در خصوص زمان توافق در نظر گرفته نشده است.
خبر پولیتیکو خود این موعد زمانی را به عقب‌تر موکول کرده بود، چرا که در دورهای قبل‌تر، رسانه‌های غربی به نقل از منابع مطلع مدعی شده بودند که ایران تا پایان دسامبر برای تصمیم‌گیری بر سر توافق فرصت دارد.
راهبرد غربی‌ها در مذاکرات وین
بازی ضرب‌الاجل، یکی از راهبردهای رسانه‌ها و مقام‌های غربی از هشتم آذرماه بوده که نخستین دور مذاکرات رفع تحریم‌ها در دولت آیت‌الله رئیسی آغاز شده است.
گزارش‌ها حاکی است طرف‌های غربی در برابر ابتکارات مکتوب ارائه‌شده از سوی تیم مذاکره‌کننده جمهوری اسلامی ایران توسل به جنجال‌های رسانه‌ای-روانی را ترجیح داده‌اند، اما در مقابل، در تلاش هستند از طریق تزریق «فوریت‌های ساختگی» به گفت‌وگوها ایران را برای عقب‌نشینی از خواسته‌های خود در گفت‌وگوها تحت فشار قرار دهند.
«رفع موثر تحریم‌ها»
جمهوری اسلامی ایران تا کنون چندین بار اعلام کرده است «ضرب‌الاجل‌های ساختگی» را نخواهد پذیرفت و رفع موثر و واقعی تحریم‌ها را به رفع فوری، اما بی‌اثر آنها ترجیح می‌دهد.
تهران در تلاش است برجام را که از نخستین روزهای اجرایی شدن در اثر برخی سیاست‌های آمریکا و کشورهای غربی به توافقی تهی از منافع اقتصادی برای طرف ایرانی تبدیل شد به سمت توافقی دوجانبه و متوازن پیش ببرد.
برخی مقام‌های آمریکایی در روزهای گذشته گفته‌اند به جدول زمانی تقویمی برای مذاکرات وین اعتقاد ندارند و این جدول زمانی را بر اساس مسائل فنی تنظیم می‌کنند.
مفهوم‌سازی جدید غربی‌ها از مذاکرات وین
مطابق این دیدگاه، موعد مذاکرات با ایران زمانی به اتمام خواهد رسید که پیشرفت‌های هسته‌ای ایران موجب شود برجام در بردارنده همان منافع «منع اشاعه‌ای» که این توافق در سال ۲۰۱۵ برای طرف غربی ایجاد می‌کرد نباشد.
مفهوم‌سازی کشورهای غربی از «منافع منع اشاعه‌ای» از یک طرف بر اساس ادعاهای اثبات‌نشده در خصوص برنامه هسته‌ای ایران ایجاد شده و از طرف دیگر، یکی از مصادیق نگاه یکجانبه و مبتنی بر «بازی حاصل‌جمع صفر» طرف‌های غربی در مذاکرات است.
ادعاهای اثبات‌نشده
کشورهای غربی به رهبری آمریکا و رژیم صهیونیستی در سال‌های گذشته ایران را به پیگیری اهداف نظامی در برنامه هسته ای این کشور متهم کرده‌اند. ایران قویاً این ادعاها را رد کرده است.
ایران تأکید می‌کند به عنوان یکی از امضاکنندگان پیمان منع گسترش سلاح‌های اتمی (ان‌پی‌تی) و عضوی از آژانس بین المللی انرژی اتمی، حق دستیابی به فناوری هسته‌ای را برای مقاصد صلح آمیز دارد.
علاوه بر این، بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تاکنون بارها از تاسیسات هسته‌ای ایران بازدید کرده‌اند اما هرگز مدرکی که نشان دهد برنامه صلح آمیز انرژی هسته‌ای این کشور به سمت مقاصد نظامی انحراف داشته باشد، پیدا نکرده‌اند.
ایران علاوه بر این در سال ۲۰۱۵ به توافقی با کشورهای موسوم به گروه ۱+۵ برای حل و فصل تنش‌ها بر سر برنامه هسته‌ای خود دست پیدا کرد. علی‌رغم اذعان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به پایبندی ایران به تمامی تعهداتش، دولت آمریکا در اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۹۷ به صورت یکجانبه از این توافق خارج شد.
بعد از گذشت یک سال از خروج آمریکا از برجام، تهران اعلام کرد با توجه به اینکه کشورهای اروپایی به وعده‌هایشان عمل نکرده‌اند در چند گام تعهداتش ذیل برجام را کاهش خواهد داد. کاهش تعهدات ایران ذیل مفاد توافق هسته‌ای برجام صورت می‌گرفت.
جمهوری اسلامی ایران، بعد از برداشتن ۵ گام برای کاهش تعهدات، سرانجام ۱۵ دی‌ماه ۱۳۹۸ اعلام کرد دیگر با هیچ محدودیتی در حوزه عملیاتی (شامل ظرفیت غنی سازی، درصد غنی سازی، میزان مواد غنی شده، و تحقیق و توسعه) مواجه نیست.
توافقی تهی از منافع اقتصادی
از طرف دیگر، تحلیلگران این نظر کشورهای غربی که مدعی هستند پیشرفت‌های هسته‌ای ایران برجام را از «منافع منع اشاعه‌ای» تهی خواهد کرد دیدگاهی یکجانبه‌نگر می‌دانند.
به گفته این تحلیلگران، طرف‌های غربی در حالی معیار تهی شدن برجام را «منافع منع اشاعه‌ای» قرار می‌دهند که این توافق، در اثر کارشکنی‌های ۴ کشور غربی به ویژه آمریکا از نخستین روزهای اجرا شدن، برای ایران تهی از منافع اقتصادی بوده است.
جمهوری اسلامی ایران در حال حاضر، دو مکانیسم «تضمین» درباره عدم خروج دوباره آمریکا از برجام و «راستی‌آزمایی» رفع تحریم‌ها را ضامن قرار دادن برجام در ریل چندجانبه‌گی و توازن می‌دانند.
اصرار دولت بایدن بر حفظ تحریم‌های ترامپ یکی از موانع موجود در دورهای گذشته مذاکرات رفع تحریم‌ها در وین بوده است.
ادامه دور هشتم مذاکرات وین از روز ۱۳ دی ماه در پایتخت اتریش آغاز شد و جمعه گذشته بر اساس تفاهم انجام‌شده بین روسای هیأت‌ها، مقرر شد مذاکره‌کنندگان ارشد جمهوری اسلامی ایران و سه کشور اروپایی برای انجام امور مربوط به سمت‌های سیاسی خود و برخی مشورت‌ها، موقتا به مدت دو روز به پایتخت‌ها بازگردند اما رایزنی‌ها در سطح کارشناسی بدون وقفه ادامه یابد.
مقام‌های آمریکایی و اروپایی ادعا می‌کنند که پیشرفت‌هایی در مذاکرات صورت گرفته اما اندازه این پیشرفت‌ها به اندازه‌ای نیست که بتوان امیدوار بود توافق در دسترس است.
شکست فشار حداکثری
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا امیدوار بود فشار حداکثری بعد از خروج از برجام بتواند ایران را به حضور در پای میز مذاکره برای گفت‌وگو بر سر توافقی جدید به جای برجام مجاب کند.
ترامپ در حالی ۲۰ ژانویه سال گذشته میلادی از قدرت کنار رفت که در تحقق اهداف ضد ایرانی‌اش کاملاً ناکام ماند. او به علاوه، در داخل آمریکا به دلیل نداشتن راهبرد در قبال ایران، دامن زدن به تنش‌ها با ایران، از بین بردن آثار تحریم‌ها به دلیل استفاده مفرط از آنها و پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران در دوران ۴ ساله حضورش در کاخ سفید به شدت مورد انتقاد قرار گرفت.
مقام‌های دولت جو بایدن بارها به صراحت به شکست سیاست فشار حداکثری اعتراف کرده و گفته‌اند قصد دارند آمریکا را به برجام بازگردانند اما تا کنون از انجام اقداماتی که برای بازگشت به این توافق لازم هستند سرباز زده‌اند.
۲۰:۰۹ - ۱۴۰۰/۱۰/۲۷
